Hijyen İngilizce kökenli, Türkçe’mize sonradan girmiş bir kelimedir. Kısaca temizlik demektir. Temizlik her insan için daha doğrusu sağlığını düşünen her insan için gereklidir. Sağlık her insan için önemli bir nimettir. Temizliğe dini açıdan da önem verilmektedir. Öyle ki; Temizlik dinin direğidir. Sözüyle bu belirtilmektedir. Bu konuyla ilgili daha bir çok söz vardır ki saymakla bitmez. Bazı insanlar hijyeni hiç kimseyi evine almamak, her yeri sürekli temizleyicilerle silmek her an elinde toz beziyle gezerek toz almak sanabilirler ama bu çok zararlıdır. Özellikle temizleyiciler kimyasal olduğu için birçok hastalığa sebep olmaktadır. Sağlık için temizlik yapanların(hanımlar)bu tür kimyasalları daha az kullanması tavsiye ediliyor.
Temizlik, lüzumsuz ve zararlı unsurlardan arınmak demektir. Temizlik sağlığımıza zarar verecek her türlü pas, toz, kir vb. gibi ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar olarak tanımlanabilir.
Sağlına zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü hijyen olarak tanımlanır.
Temizliğin sadece görünür kirlenme olduğunda yapılması yeterli değildir. Örneğin; uykudan uyanınca yüzün yıkanması, çamaşırların değiştirilmesi, gündelik temizlik uygulamalarıdır.
Başta kişinin kendi sağlığı olmak üzere, başkalarının da sağlığını korumanın en önemli aracı temizliktir. Sadece beden temizliği değil, kullanılan her şeyi ve her ortamı temiz tutmak da temiz olmanın gereğidir.
Temizlik ve Hijyenin Önemi
Temizlik, sağılığı korumanın birinci koşulu ve kuralıdır.
Hijyenin sağlanmasıyla, kişiler patojen mikroorganizmalardan ve parazitlerden arınmış olduğu için her hangi bir bulaşıcı hastalığı da başkalarına bulaştırmazlar.
Hijyenik Uygulamaların Amaçları:
Vücut salgılarının, atıklarının ve geçici mikroorganizmaların vücuttan uzaklaştırılması yoluyla temizliği sağlamak.
Bireyin rahatlamasını, dinlenmesini, gevşemesini ve kas gerilimini azaltmak.
Vücuttaki kötü kokuları (ter kokusu) gidermek.
Bireyin genel görünümünü olumlu hale getirmek, kendine olan güvenini arttırmak.
Temizlik nelerle yapılır?
Temizlik çeşitli yollarla yapılır. Bunları şöyle sıralayabiliriz.
Su ile yıkayarak temizleme,
Silerek temizleme,
Ateşe yakarak temizleme,
Kazımak ve ovalamak suretiyle temizleme,
Kurutmak ve toprak serpmekle temizleme.
Temizlik Türleri
Piyasada kullanılan yüzey malzemesi türü ve mekan türü arttıkça, temizlik
yöntemlerinde de farklılaşmalar ortaya çıkmaktadır. Örneğin, plastik yüzey ile ahşap yüzey için kullanılan temizlik yöntemi, yine, bir hastane ile otel odası temizliğinde uygulanan işlemler ve kimyasallar farklılık göstermektedir. Dolayısıyla, her farklı alan için farklı temizlik işlemlerini uygulamak gerekmektedir. Yapılan incelemelerde, temizlik konusunun özellikle, beş farklı boyutta yürütüldüğü ve bu süreçlerin tamamının uygulanması durumunda alanın tam temizliğinin söz konusu olduğu görülmektedir.
Bunlar;
Fiziksel temizlik: Yüzeylerin toz, çöp, döküntü vb. görünen kirlerdenarındırılması,
Kimyasal temizlik: Yüzeylerin temizlenmesi amacıyla çeşitli kimyasal maddelerin kullanılması,
Bakteriyolojik temizlik: Gözle görülmeyen, hastalık yapabilen çeşitli patojen (bakteriler, mantarlar ve virüsler) mikroorganizmaların yüzeylerden temizlenmesi, dezenfeksivon,
Osmolojik temizlik: Ortamda kokuya neden olan, görünen ve görünmeyen kirlerin giderilmesi,
Entomolojik temizlik: Ortamda haşere olmaması için yapılan temizlik ve kontroldür.
Temizlik türünün amacına göre gruplandırılması kapsamında üzerinde sıkça durulan bir başka temizlik türü ise hijyendir. Hijyen, birey ve toplumlarda sağlığın korunması, devam ettirilmesi ve yükseltilmesi için gerekli bilgi ve uygulamaları içerir. Dolayısıyla, görünen temizlik yanında, görünmeyen mikroorganizma ya da sağlığı tehdit eden tüm unsurlardan arındırılmış temizlik bu kapsamda yer alır. Başka bir ifadeyle, yukarıdaki sıralamadaki fiziksel temizlikten, entomolojik temizliğe kadar olan tüm süreçlerin gerçekleşmesi ile hijyenik temizliğin sağlanması mümkün olmaktadır.
Temizlik programı, amaçlarına göre hazırlanabileceği gibi, farklı kriterlere göre de hazırlanabilir. Temizlik işleriyle ilgili olarak hazırlanacak planlamalarda esas alınacak program kriterlerine aşağıda yer verilmektedir.
Zamana Göre Temizlik Türleri
Bu kritere göre program yapılırken, işlerin yapılış sıklığı esas alınır ve işler, rutin, periyodik ya da inşaat temizliği şeklinde yürütülür.
İnşaat temizliği,
Günlük temizlik (rutin),
Periyodik temizlik.
Yüzeylere Göre Temizlik Türleri
Burada temizliğin yapılacak yüzeye göre gruplandırılması; malzeme, kimyasal madde uygulanacak yöntemin bu temelde oluşturulması söz konusudur.
Bu amaçla, şu temizlik türleri bulunmaktadır:
Cam temizliği,
Metal temizliği,
Plastik yüzeylerin temizliği,
Ahşap yüzeylerin temizliği,
Taş yüzey temizliği,
Kumaş yüzey temizliği,
Fayans yüzey temizliği,
Boyalı yüzey temizliği.
Kullanılan Malzemeye Göre
Temizlik işlerinin gruplandırılmasında kullanılan bir başka kriter ise, temizlikte kullanılan temel alet ve gereçtir. Örneğin, kuru temizlik ya da ıslak temizlikte kullanılacak ekipman ve temizlik malzemeleri birbirinden çok farklıdır.
Kullanılan malzemeye göre temizlik çeşitleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
Kuru temizlik,
Nemli temizlik,
Islak temizlik,
Vakumla temizlik,
Spreyle temizlik,
Buharla temizlik.
Çalışma Yöntemine Göre Temizlik Türleri
Bu kriterde, çalışanların belli çalışma şekline yönlendirilmesi söz konusudur. Özellikle, işçilik ücretlerinin belirlenmesinde ve i§in daha kısa sürede tamamlanmasının gerektiği durumlarda temizlik işleri bu kritere göre gruplandırılır.
Bu temizlik türü şu alt başlıklara ayrılır:
Geleneksel,
Blok çalışma,
Ekip çalışması
Etkili ya da başarılı bir temizlik programında; temizliğin süresi, temizliğin şıklığı, temizlik yöntemi, temizlik çözeltisinin sıcaklığı, çözeltinin kullanım süresi, kullanılan temizlik maddesinin cins ve miktarı,kullanılan araç ve gereçlerin uygun kombinasyonlarda birleşimi önemlidir.
Tüm temizlik faaliyetlerinde aşağıdaki temel süreç kullanılır:
Görünür kirin temizlenmesi,
Gizli kirin temizlenmesi,
Yüzeylerin mekanik ve kimyasal korozyondan korunması (değerlerin korunması),